Plotseling valt je collega van z’n stoel. “snel, ga de dokter halen”, roep je naar je andere collega. Je collega gaat er snel vandoor en jij blijft met je gevallen collega achter.
Behoorlijk ouderwets nietwaar? Gelukkig hebben we tegenwoordig mobiele telefoons en 112, maar tot 1990 (toen werd alarmnummer 06-11 ingevoerd) was dit de gang van zaken bij een (bedrijfs)ongeval.
‘Stuur vóór alles om de dokter’
Met grote letters prijkt deze tekst boven het oude EHBO/BHV bord dat ik enige tijd geleden op de kop tikte. Hoe oud het bord is weet ik helaas niet, maar het is duidelijk dat er in de tussentijd een boel veranderd is. In de blogserie ‘Oud is niet fout. Of toch wel?!‘ neem ik je mee door de adviezen van vroeger en vertel ik je meer over hoe het we het vandaag de dag aanpakken.
Bij een ongeval is vaak professionele hulp nodig om het letsel te behandelen. Vragen of er ‘een dokter in de zaal is’ lijkt wellicht een goede oplossing, maar dokters zijn natuurlijk niet altijd op afroep aanwezig. Bovendien kan een dokter die toevallig aanwezig is zonder materialen ook niet zoveel. Hulpdiensten inschakelen is dus een betere optie. Maar wanneer bel je nou 112, wanneer de huisarts en wanneer kan je het zelf wel behandelen?
Heel simpel samengevat is 112 er voor levensbedreigende situaties. Maar wanneer is iets levensbedreigend? Iemand die niet reageert, maar wel gewoon ademt, bel je daarvoor 112? Of iemand met een afhangende mondhoek, maar die zich verder kiplekker voelt? Kleine spoiler, voor deze 2 situaties absoluut 112 bellen! Maar hoe bepaal je dat nu? Gelukkig zijn hier een paar regels voor.
- Allereerst kijk je naar de veiligheid. Is het niet veilig of veilig te maken voor jezelf, omstanders of het slachtoffer, dan bel je 112.
- Dan ga je het slachtoffer beoordelen. En daar hoef je echt geen dokter voor te zijn. Met de simpele vraag ‘gaat het?‘ kom je al een heel eind. Kan iemand hier niet of niet adequaat op reageren, dan bel je 112. Ook als iemand wel kan reageren, maar aangeeft dat het totaal niet gaat (bijvoorbeeld vreselijk veel pijn) dan bel je 112.
- Dan kijk je naar de ademhaling. Ademt iemand niet, niet normaal of is iemand hevig benauwd, dan bel je 112.
- Dan veel bloedverlies. Dit is iets lastiger, want wat is ‘veel’? Bij een klein kind is er bijvoorbeeld al snel sprake van veel bloedverlies. Ook kan er natuurlijk sprake zijn van een inwendige bloeding. Een goede graadmeter is de kleur van de huid. Ziet iemand bleek en is er sprake van (potentieel) bloedverlies, bel dan 112. De meeste levensbedreigende letsels heb je met deze regels wel gecoverd.
- Nog 2 belangrijke situaties om toe te voegen: pijn op de borst en bij kenmerken van een beroerte. (Over beide in een later blog meer).
Voor vrijwel alle andere zaken kan je de huisarts of de huisartsenpost bellen. Twijfel je, bel dan de spoedlijn van de huisarts.
Als een ambulance nodig is, wanneer bel je dan 112?
Zoek je eerst uit wat er precies aan de hand is of bel je meteen als het ernstig is? Een zin die bij veel EHBO-ers is ingebakken is ‘bel 112 en kom dan terug’. Hierbij gingen we er vanuit dat degene die ging bellen de plaats van het ongeval moest verlaten om naar een (vaste) telefoon te gaan om daar 112 te kunnen bellen. Omdat je de plek van het ongeval verliet was het belangrijk om eerst te beoordelen hoe het slachtoffer er aan toe was, anders kon je op en neer naar de telefoon blijven rennen. Gelukkig hebben we tegenwoordig mobiele telefoons waardoor degene die 112 belt (doorgaans) ook bij het slachtoffer kan blijven. Ben je alleen dan hoef je het slachtoffer ook niet alleen te laten. Het is handig om de telefoon dan op luidspreker te zetten. Niet alleen heb je dan je handen vrij, de meldkamer kan ook horen wat er rondom het slachtoffer gebeurt en dat geeft heel veel informatie. Blijkt een ambulance toch niet nodig te zijn, dan keert deze gewoon terug.
Wanneer ga je dus bellen? –> Zo snel mogelijk!
Is het geen levensbedreigende situatie, dan bel je als je toch professionele hulp nodig hebt dus de huisarts. Twijfel je ook of dit wel echt nodig is, dan is er een hele handige app: Moet ik naar de dokter? Deze app stelt je dezelfde vragen als die de assistente van de huisarts aan je zou stellen, maar zonder dat je een uur in de wachtrij hoeft te wachten. Vervolgens krijg je advies, bijvoorbeeld neem contact op met je huisarts (in dat geval moet je alsnog bellen) of advies voor wat je zelf kan doen. De app verwijst je dan naar de juiste pagina van thuisarts.nl, een website met betrouwbare medische informatie. Een andere app met handige eerste hulp tips is de EHBO app van het Rode Kruis.
Dus vóór alles om de dokter ‘sturen’?
Nee, dat is niet nodig. –> Samengevat bel je 112 als het niet veilig is, bij een probleem in het bewustzijn en/of de ademhaling, bij heel veel pijn, bij een hevige of mogelijk inwendige bloeding, bij pijn op de borst en bij kenmerken van een beroerte. Bij twijfel de spoedlijn van de huisarts en bij geen spoed volg je het advies van ‘moet ik naar de dokter’ of ’thuisarts.nl’.